آخرین بروز رسانی لوزی خطر مخازن پتروشیمی

انجمن ملی حفاظت حریق آمریکا (NFPA) استانداردي را تحت عنوان NFPA 704 تدوین کرد که براي شناسایی خطرات مواد (علی الخصوص مواد شیمیایی) به کار می رود.

در بین کارشناسان ایمنی و بهداشت حرفه اي ، این استاندارد به لوزي خطر (Hazard Diamond) مشهور شده است. به نظر می رسد لوزي نجات، شاید اسم مناسب تري براي لوزي خطر می بود!

این لوزي ، خود از 4 لوزي دیگر تشکیل شده است که هر کدام داراي رنگ هاي متفاوتی است و هر کدام از رنگ ها داراي مفهوم خاصی است.

مثلث خطر

مفهوم رنگ ها در لوزي خطر :

Health Hazards رنگ آبي خطرات سلامتی را مشخص می کند.

Flammability Hazards رنگ قرمز خطرات مشتعل شوندگی ماده ي شیمیایی را مشخص می کند.

Reactivity Hazards رنگ زرد خطرات واکنش پذیري را مشخص می کند.

Speci fic Hazards رنگ سفید خطرات خاص را مشخص می کند.

داخل این لوزي هاي رنگی، اعدادي قرار می گیرد که هر چه این اعداد بزرگتر باشند نشان دهنده ي درجه ي خطر بالاتري است .

پس به یاد داشته باشیم : در لوزي خطر هر چه اعداد بزگتر باشند، سطح خطر نیز بالاتر است.

عدد درجه ي خطر

4 حداكثر Extreme
3 جدي Serious
2 متوسط Moderate
1 خفيف Slight
0 كمترين Minimal

به طور خلاصه می توانیم بگوییم: لوزي خطر، اطلاعاتی کلی را در مورد خطرات مواد شیمیایی به ما می دهد.

مفهوم اعداد در ترکیب با رنگ ها در لوزي خطر :

HEALTH / سلامت
4 – حداکثرمواد بسیار سمی که یک یا چند مورد از موارد زیر را داشته باشد ،در قسمت آبی لوزي ، عدد 4 را دریافت می کند :

• در مواجه هاي بسیار کوتاه سبب مرگ یا آسیب هاي جدي می شود به طوري که نیاز به درمان سریع پزشکی داشته باشد.
• یک ماده سرطان زا ، جهش زا و یا با قایلیت تاثیر روي جنین انسان که قطعیت آن ثابت شده باشد یا مضنون به ایجاد این موارد در انسان باشد .

مثال: فسفین و هیدروژن سیانید

3 – جدي

مواد سمی که یک یا چند مورد از خصوصیات زیر را داشته باشد ،در قسمت آبی لوزي ، عدد 3 را دریافت می کند:

• در اثر تماس کوتاه مدت با انسان باعث صدمات موقت یا صدمات ماندگار شود به طوري که باید مراقبت فوري پزشکی انجام شود.
• یک ماده ي مضنون به سرطان زایی در حیوانات کوچک یا جهش زا و یا با قابلیت تاثیر روي جنین در حیوانات کوچک

مثال: گاز کلرین

2- متوسط

مواد نسبتا سمی که یک یا هر دو خصوصیات زیر را داشته باشد ، در قسمت آبی لوزي ، عدد 2 را دریافت می کند:

مواجهه با غلظت بالاي مواد شیمیایی یا مواجهه ي مداوم با آن باعث ناتوانی (آسیب) و یا صدمات ماندگار شود مگر اینکه درمان پزشکی سریع انجام گردد.

مثال: اتیل اتر

1 – خفیف

مواد با سمیت پایین که یک یا چند خصوصیات زیر را داشته باشد ، در قسمت آبی لوزي ، عدد 1 را دریافت می کند:

ممکن است باعث سوزش و تحریک یا آسیب هاي ماندگار ضعیف شوند که نیاز به درمان خاصی ندارند .

مثال: استون

0 – کمترین

مواد بی ضرر شناخته شده که خطري براي سلامتی ندارند ،در قسمت آبی لوزي ، عدد 0 را دریافت می کند:

مثال : لانولین

Flammability / مشتعل شوندگی
4 – حداکثر

موادي كه به شدت قابل اشتعال باشند. نقطه اشتعال (Flash Point) زير 23C يا 73F داشته باشند.

مثال:پروپان

3 – جدي

مواد قابل اشتعالی که یک یا چند مورد از خصوصیات زیر را داشته باشد :

• به سرعت تبخیر شده و تقریبا در هر شرایط دمایی می تواند آتش بگیرد (مشتعل شود)
• ممکن است با هوا ترکیب منفجر شونده اي تشکیل دهد و یا در هوا بسرعت بسوزند .
• ممکن است به صورت خود بخودي بسوزد و اکسیژن خود را تامین کند
• نقطه اشتعال بين (23C(73F تا (38C(100F داشته باشد.

مثال: بنزین

2 – متوسط

مواد قابل احتراقی که یک یا چند مورد از خصوصیات زیر را داشته باشند:

• باید در معرض دماي بالایی قرار گیرند تا شروع به آتش گرفتن کنند.(حاد)
• باید با دماي یکنواختی گرم شوند تا شروع به آتش گرفتن کنند. (مزمن)
• مواد جامدي که به آسانی بخارات قابل اشتعال تولید می کنند.
• نقطه اشتعال بين (8C(100F) تا (93C(200F داشته باشد.

مثال: سوخت دیزل

1 – خفیف

موادي که تا حدود کمی قابلیت احتراق دارند و یک یا چند مورد از خصوصیات زیر را دارا می باشند:

• براي آتش گرفتن از قبل گرم شوند
• وقتي 5 دقيقه در معرض دماي (15.5C(1500F) قرار گيرند در هوا مي سوزند.
• نقطه اشتعال آن ها بالاتز از (93.4C(200F باشد.

مثال : روغن سوبین (Soybean)

0 – کمترین

یک یا چند مورد از خصوصیات زیر را دارا باشد :

• نمی سوزد
• به نقطه شعله زنی نمی رسد
• وقتي 5 دقيقه در معرض دماي (815.5C(1500F قرار گيرند نمي سوزند.

Instability-Reactivity / واکنش پذیري- ناپایداري

4 – حداکثر

ماده اي که یک یا چند مورد از ویژگی هاي زیر رادارد:

• در دما و فشار معمول می تواند بشدت منفجر یا از هم پاشیده شود .
• می تواند با مواد معمولی یا به طور خود بخود واکنش حرارت زایی خود تسریعی شدید ایجاد نماید.
• در دما و فشار معمول ممکن است به شوك هاي گرمایی مکانیکی یا موضعی حساس باشد.

مثال: نیتروگلیسرین

3 – جدي

موادي که یک یا چند مورد از خصوصیات زیر را داشته باشند:

• می تواند بترکد یا منفجر شود. ولی نیاز به نیرويِ قويِ به راه اندازي یا گرمایش محدود شده قبل از شروع انفجار دارد .
• با مواد قابل احتراق به راحتی عمل اکسایش را تسریع می بخشد و ممکن است باعث ایجاد شعله ي آتش شود.
• در دماي بالا به شوك هاي گرمایی و مکانیکی حساس است .
• ب دون نیاز به گرما ممکن است با آب به طور منفجر شونده اي واکنش دهد .

مثال : آمونیوم نیترات

2 – متوسط

موادي که یک یا چند مورد از خصوصیات زیر را داشته باشند:

• به طور معمول غیر پایدار یا به راحتی دچار تغییرات شدید شود ولی منجر به انفجار نشود.
• در دما و فشار معمول ، دچار تغییرات شیمیایی شود که منجر به آزاد شدن انرژي شود.
• به شدت با آب واکنش می دهد .
• ماده اي که وقتی با آب واکنش می دهد، مخلوطی ایجاد می کند که پتانسیل انفجار دارد.

مثال : فسفر ، پتاسیم و سدیم

1 – خفیف

• ماده اي که به طور معمول پایدار باشد ولی در دماي هاي بالا و فشار بالا می تواند به حالت ناپایدار درآید.

مثال : پروپن

0 – کمترین

• ماده اي که به طور معمول پایدار می باشد و با آب واکنش نمی دهد

مثال: هلیم

نکته: در این ویژگی، بیشتر واکنش با آب در هنگام حریق مدنظر است.

Special Hazards / خطرات ویژه
در لوزي کوچک سفید رنگ ، ممکن است یکی از علامت هاي زیر را مشاهده کنید:

W ماده اي که با آب و به طرز خطرناك و غیر معمول واکنش می دهد. (یعنی بر روي این ماده اگر آب بریزیم و یا آن را بر روي آب بریزیم، ممکن است سبب ایجاد حادثه شویم.)

OXY ماده ي اکسنده

ACID يك اسيد را نشان مي دهد

ALK يك باز را نشان مي دهد

COR يك ماده خورنده را نشان مي دهد

SA يك گاز خفه كننده ساده (Simple Asphyxiate gas) را نشان مي دهد. ( البته این مورد معمولا نوشته نمی شود.)

کاربردهاي لوزي خطر

یکی از وظایف اصلی کارشناسان ایمنی و بهداشت حرفه اي این است که کلیه موادي که وارد محل کار آنها می شود (مواد ورودي)، کلیه ي مواد بینابینی و کلیه ي مواد خروجی از محیط کار را شناسایی کنند و خطرات آنها را با برچسب گذاري به دیگران معرفی کنند.

یکی از معمولترین راههاي معرفی خطرات استفاده از علایم ایمنی و هشدارهاي مناسب (مانند لوزي خطر) می باشد.

یکی از قسمت هاي برگه ي اطلاعات ایمنی مواد Material Safety Data Sheet) MSDS) لوزي خطر می باشد که اکثر سازمانهاي معتبر دنیا در تهیه MSDS مواد شیمیایی خود، لوزي خطر را نیز وارد می نمایند.از MSDS می توانید براي شناسایی خطرات مواد شیمایی استفاده نمایید.